Ymdawelwn: Trosiad o A Callarse gan Pablo Neruda

Ac yn awr, beth am gyfri i ddeuddeg

ac ymdawelu - bob un ohonom.

Am unwaith ar y ddaear,

beth am i neb siarad mewn unrhyw iaith,

am un eiliad, beth am i bawb ymatal, 

rhoi’r gorau i chwifio breichiau.

Buasai hi’n funud hyfryd-felys,

heb frys, heb beiriannau,

pawb gyda’i gilydd

mewn anesmwythid sydyn.

Ni fuasai pysgotwyr y moroedd oer

yn dolurio’r morfilod,

a buasai triniwr yr halen 

yn edrych ar ei ddwylo clwyfedig.

Buasai’r rhai sy’n paratoi rhyfeloedd niwclear,

rhyfeloedd nwy, rhyfeloedd tân,

buddugoliaethau heb neb yn goroesi,

yn gwisgo amdanynt ddillad glân 

ac yn mynd am dro gyda’i brodyr 

dan y cysgod, a gwneud dim.

Peidiwch â’m camddeall, 

nid diogi diderfyn sydd gen i fan hyn, 

byw yw gweithredu, a dyna ni;

does a wnelo hyn ddim â marwolaeth.

Ac os na allen ni’n unfrydol

newid ein bywydau gymaint â hyn,

efallai y buasai’r gwneud dim am un waith,

efallai y gallasai’r tawelwch mawr

dorri’r tristwch hwn,

y diffyg-deall-ein-gilydd gwastadol

a’r bygwth-ein-gilydd â marwolaeth,

efallai y gallasai’r ddaear ein dysgu ni,

pan fo popeth yn ymddangos yn farw

ei fod, wedi’r cyfan, yn fyw.

Ac yn awr, rwyf am gyfri i ddeuddeg,

a thithau, ymdawela, ac mi af.

Ymdawelu: Anne Gibbs, Llonydd

Ac yn awr, 

wedi’r gwanu a’r rhwyllo,

wedi oriau’r nodwyddo,

wedi curo’r clai yn ddalen denau

a’i euro’n sglein,

pwyll piau hi.

Cei osod â dwylo delicet

y darnau cain, cywrain

mewn llif o olau croyw –

fel y mae gollwng cwrwgl i afon.

Yna, cei ddadweindio’r edau,

a gadael y desglau i bysgota’n bryfoclyd 

am belydrau aur,

nes daw awr eu hailangori

â blaen pin.

A series of poetic responses to The Language of Clay, composed by Mererid Hopwood.

Ymdawelu: Justine Allison | Rhwng Llinellau

‘Mae gen i gyfrinach,’

meddai’r siwg wrth y seld,

‘wyddost ti beth sy’ tu mewn i mi?’

‘Fedra’ i ddim gweld,’

meddai’r seld,

‘dim ond un llygad sydd gen i,

un crau yng ngraen y pren,

ac rwyt ti, Siwg y Canol, yn rhy bell o’m llygad fach i.’

Ond pan ddaeth dydd y dwsto,

cydiodd dwy law’n ofalus yn y siwg

a’i symud ychydig.

‘Pst!’ meddai’r siwg wrth y seld.

‘Ti’n gweld fi nawr?

Edrych! Y tu mewn!’

Ac yn wir, roedd yr ongl rhwng llygad y seld a’r siwg

yn berffaith,

a chraffodd â holl nerth ei gweld.

‘Twt! Dim byd!

Rwyt ti’n gwbl wag!’

Meddai’r seld rhwng siom a gwawd.

‘Rwyt ti’n siwg fach grand ond cwbl dlawd.’

Wfftiodd y siwg y sylwadau cas,

‘Cyfrinach yw cyfrinach!’

A dechreuodd amau 

nad pawb sydd o dras

y gwybod, 

ac amau efallai

mai dim ond rhai all weld

ei bod hi’n dal yr haul

yng nghanol y seld.

A series of poetic responses to The Language of Clay, composed by Mererid Hopwood.

Ymdawelu: Kate Haywood, Olion

Ffurf ifanc sydd i’th ffurfafen,

ond eto, pe bawn i’n eu datod, 

y ffurf a’r ffurfafen,

gwelwn ynddynt olion ffordd

ddechreuodd ymhell, bell 

cyn bod lliw na llais,

pan oedd y lle yn dywyll iawn

a’r llall yn ymwahanu oddi wrth yr hyn,

fel y dydd gwyn

oddi wrth y nos.

Ac ar hyd yr hen ffordd 

cawn ffosiliau cysgodion.

Maint beth? Llond dwrn?

A phob un mor rhyfedd o gyfarwydd

â’r trac yn nghledr fy llaw.

A series of poetic responses to The Language of Clay, composed by Mererid Hopwood.

Ymdawelu: Anna Noël | Chwedleua

Anna Noël | Chwedleua

Yr oedd Anna, ferch Nadolig, 

yn Frenhines 

ar Ferwallt Llancyngur Trosgardi.

Ac un prynhawn, yr oedd yn un o’i llysoedd

o’r lle y gallai glywed y môr. 

(Wel, bron iawn.)

A chyda hi, roedd Iorwerth Llŷr a Gwilym Ddu

a gwyrda a gwreigda heblaw hynny,

fel y gweddai

o gwmpas Brenhines.

A chyda’r hwyr,

â nhw yng nghwmni ei gilydd,

dechreuodd amser

chwedleua

am fwch a charw a sgwarnog a cheffyl a chath a chi ... 

Ac yn yr ymddiddan

diflannai’r oriau

nes dod blaidd.

Ac mewn un defnyn, 

daliodd eiliad fach ei hanadl yn dynn,

a cholli ei llais.

Mae yno o hyd

yn fud mewn swigen grog

yn disgwyl llafn llif y funud

i’w hollti’n rhydd ...

Pop!

Ymdawelu: Micki Scholessingk, Pridd tân a halen

O Bridd, (1)

nid oes ynys

lle mae’r nos yn goleuo’r niwl

a’r niwl yn tywyllu’r nos.

Ni allai’r ia ar allor yr haul

ddal ei afael.

Y tir sy’n las -

fel erioed -,

a rhwng braenar Ebrill a braenar Mihangel, 2020,

a’r boreau braf yn bwrw ofn

wawr i wyll,

daw’r gwanwyn a’r haf 

ac ni chyll yr halen ei flas.

Rhaid cario coed i’r odyn,

cynnau’r tân.

Ac, i gyfeiliant clatsh gwreichionyn,

o’r tir hwn dan ein traed -

y clai lleidiog, gludiog -

crëwn lestri glân.

Drwy’r ia tawdd, daw gwydr y tir

â desglau hardd wedi’r disgwyl hir.

  1.  Gweler y gerdd O Bridd yn Dail Pren gan Waldo Williams 

Ymdawelu: Ingrid Murphy, Gweledig ac anweledig

A series of poetic responses to The Language of Clay, composed by Mererid Hopwood.

Ymdawelu

Ingrid Murphy | Gweledig ac anweledig

Ac yn awr

yn ein tai o glai 

goleuwn ganhwyllau ar allorau oer.

Wedi’r awr waith,

cawn groesi’r hen drothwy -

y gorwel rhwng sŵn a thawelwch.

Cawn ddiosg y sgidiau baw a’r sachell

a gadael i gellwair fflach y fflam

ein tynnu’n nes, gam wrth gam.

Cipiwn yn ôl i’n cwpan aur

eiliad gatholig

y dod ynghyd,

â sêr ar y rhimyn,

yng ngheg y nos 

mae blas serameg.

‘Ymdawelwn’, 

meddai’r llwch wrth y llwch.